İCRA TAKİBİ NEDİR?

İcra takibi borçlunun borcunu herhangi bir sebeple ifa etmemesi sonucu alacaklının alacağını icra daireleri vasıtasıyla tahsil etmek amacıyla başlattığı hukuki işlemdir.

İCRA TAKİBİNİN TÜRLERİ

İcra takibi ilamlı icra ve ilamsız icra olarak ikiye ayrılır.

1)İLAMLI İCRA

İlam mahkemenin nasıl hüküm verdiğinin gösteren resmi belgedir.İlamlar icra edilebilirlik gücünü haiz olduğu için icraya da konulabilir.İİK m.38'de ilam niteliği taşıyan belgeler şu şekilde sayılmıştır:”...Mahkeme huzurunda yapılan sulhlar, kabuller ve para borcu ikrarını havi re'sen tanzim edilen noter senetleri, istinaf ve temyiz kefaletnameleri ile icra dairesindeki kefaletler, ilamların icrası hakkındaki hükümlere tabidir. “İlamlı icraya karşı itiraz yolu kapalıdır çünkü alacağın varlığı Devletin mahkemeleri tarafından da tescillenmiştir.Gönderilen icra emrinde borçludan borcunu yedi gün içinde ifa etmesi yahut icranın geriye bırakılması kararı getirmesi ihtar edilir.

Genel kural mahkeme kararlarının kesinleşmeden ilamlı icraya konu edilebilmesidir.Ancak bu gemel kuralın da istisnaları bulunmaktadır.Taşınmazlar üzerindeki ayni haklara ilişkin kararlar,aile hukuku(nafaka hariç) ve kişiler hukukuna ait kararlar ilamlı icraya konu edilebilmesi için kesinleşmesi gereken kararlara örnek oluşturur.

2)İLAMSIZ İCRA

Alacaklı herhangi bir resmi belgeye ihtiyaç duymadan alacağını tahsil etmek için ilamsız icra yoluna başvurabilir.Uygulama en çok rastlanılan ödeme emri türleri örnek 7 ve örnek 10’dur.Örnek 7 genel haciz yoluyla takip olup borçlu bu takip türünde borcun kaynağını belirtmekle beraber herhangi bir belge ibraz etmek zorunda değildir.Borçluya gönderilen ödeme emrinde borcu 7 gün içerisinde icra dairesine ödemesi veya yasal süresi içinde itiraz etmesi eğer bu ikisini de yapmazsa hakkında cebri icraya devam olunacağı hususları ihtar edilir.(İİK m.60)

Örnek 10 kambiyo senetlerine özgü haciz yoludur.Çek,poliçe,bono gibi kıymetli evrak türlerinden doğan alacaklar için yapılan takip türüdür.Bu takip yoluna başvurabilmek için alacaklının elinde Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen zorunlu unsurları taşıyan bir kambiyo senedi mevcut olmalıdır.Takip başlatılırken senedin aslı icra dairesinde muhafaza edilmek üzere icra memuruna teslim edilir ve senedin fotokopisi dayanak belge sureti olarak ödeme emriyle birlikte borçluya gönderilir.Borçluya gönderilen ödeme emrinde borcu 10 gün içerisinde icra dairesine ödemesi varsa yasal süresi içinde itirazlarını bildirmesi eğer bunların ikisini de yapmazsa hakkında cebri icraya devam olunacağı ihtar edilir.(İİK m.168)

İCRA TAKİBİNE İTİRAZ

Genel haciz yoluyla takiplerde(Örnek 7) itiraz süresi ödeme emrinin tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gündür.İtiraz ödeme emrini gönderen icra dairesine yapılır.Eğer tebligat şehir dışında bir icra dairesinden geldiyse ikamet edilen semtteki icra dairesinde de itiraz edilebilir.Bu itiraz nöbetçi icra dairesi kullanılarak takibin başlatıldığı icra dairesine ulaştırılacaktır.Süresi içinde yapılmış olan itiraz takibi durdurur.

Kambiyo senetlerine mahsus icra takibinde(Örnek 10) ödeme emrine karşı itiraz süresi 5 iş günü olup itiraz İcra Mahkemesi’ne şikayet yolu ile yapılır.Bu ödeme emrinde örnek 7’den farklı olarak yapılan itiraz satış işlemleri hariç takibi durdurmaz.(İİK m.169)

Borçlu borcun tümüne itiraz ediyorsa itiraz ettiğini belirtmesi yeterlidir.Ancak yapılan itiraz eğer borca yönelik kısmi itiraz ise borçlunun itiraz ettiği tutarı açıkça belirtmesi gerekmektedir.Eğer borçlu borç dışında imzaya da itiraz edecekse bunu da ayrıca belirtmelidir.Aksi halde belgedeki imzanın kendisine ait olduğunu kabul etmiş sayılır.

GECİKMİŞ İTİRAZ

Kanun koyucu mücbir sebeplerin varlığı halinde geçerli olmak üzere gecikmiş itiraz kurumunu da düzenlemiştir.İİK’nın 65.maddesine göre borçlu kendisini süresi içinde itiraz etmekten alıkoyan bir sebep varsa en geç paraya çevirme muamelelerinin sonuna kadar takibe itirazda bulunabilir.Borçlu itiraz etmesine engel olan sebebin ortadan kalkmasından itibaren 3 gün içerisinde bu mazeretini belgeleyen delillerle birlikte icra mahkemesine itirazını bildirmek zorundadır.Mazeretin kabulü halinde icra takibi durur.

İTİRAZIN KALDIRILMASI/İTİRAZIN İPTALİ

İtiraz sonucu duran icra takibinin devamı için alacaklı borçlunun itirazını öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde genel mahkemelerde itirazın iptali davası açabilir veya 6 ay içinde icra hukuk mahkemesinden itirazın kaldırılmasını isteyebilir.Davayı görmeye yetkili mahkeme HMK’daki yetki kurallarına göre belirlenir.

İtirazın kaldırılmasının istenebildiği durumlarda genel mahkemelerden itirazın iptali de istenebilir;bu konuda alacaklının seçimlik hakkı mevcuttur.Ancak yalnızca itirazın iptali davasının açılabildiği durumlarda itirazın kaldırılması istenemez.

İtirazın kaldırılması yolu kanunda itirazın kesin olarak kaldırılması ve itirazın geçici olarak kaldırılması olarak iki şekilde düzenlenmiştir.Borçlu eğer borca itiraz ettiyse itirazın kesin kaldırılması,borçlu eğer senetteki imzaya itiraz ettiyse itirazın geçici kaldırılması istenir.

İtirazın kesin olarak kaldırılması yoluna başvurulabilmesi için alacaklının elinde İİK m.68’de belirtilen belgelerden biri olmalıdır.Bunlar;imzası ikrar veya noterlikçe tasdik edilen borç ikrarını içeren bir senet yahut resmî dairelerin veya yetkili makamların yetkileri dahilinde ve usulüne göre verdikleri bir makbuz veya belgedir.Süresi içinde itirazın kaldırılması yoluna başvurulmadığı takdirde yeniden ilamsız takip yapmak mümkün değildir.İcra mahkemesi itirazı önce usul sonra esas yönünden inceler.Eğer alacaklının mahkemeye sunduğu belgeler İİK m.68’deki belgelerden biri değilse itirazın kaldırılması istemini reddeder.Eğer bu maddedeki belgelerden biriyse esas yönünden incelemeye geçer.Yapılan duruşma sonucu mahkeme borçluyu haklı bulursa istemi reddederse ve talep edildiyse alacaklıyı yüzde yirmiden az olmamak üzere tazminat ödemeye mahkum eder.İcra mahkemesinin bu kararı takip hukuku için kesin hüküm niteliği taşır ve davaya konu icra takibinin iptaline neden olur.Ancak bu hüküm maddi hukuk düzleminde kesin hüküm niteliğini haiz olmadığı için alacaklı tarafından genel mahkemelerde aynı alacak için itirazın iptali davası veya alacak davası açılabilir.Mahkeme eğer alacaklıyı haklı bulursa itirazın kaldırılması karar verir ve talep edildiyse borçluyu  yüzde yirmiden aşağı olmamak üzere tazminat ödemeye mahkum eder.İcra mahkemesinde verilmiş bu karar maddi hukuk bakımından kesin hüküm teşkil etmeyeceği için borçlu tarafından genel mahkemelerde menfi tespit davası veya borcun ödenmesi halinde istirdat davası açılabilir.

İTİRAZIN GEÇİCİ OLARAK KALDIRILMASI:

Borçlunun imzaya itiraz etmesi durumunda imza incelemesine geçilir.Karşılaştırma yapmaya elverişli imza mevcutsa bununla, yoksa borçluya yazdırılacak yazı ve attırılacak imza ile yapılacak mukayese ve incelemelerden veya diğer delil ve karinelerden icra mahkemesi, reddedilen imzanın borçluya ait olduğuna kanaat getirirse itirazın geçici kaldırılmasına karar verir.Hakim eğer gerek görürse bilirkişi incelemesi de yaptırabilir.

İTİRAZIN İPTALİ DAVASI SONUÇLARI:

DAVANIN REDDİ:

Mahkeme eğer ortada mevcut veya muaccel bir alacak olmadığına kanaat getirirse takibin iptaline karar verir ve talep edildiyse alacaklıyı borç miktarının yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere bir tazminat ödemeye mahkum edebilir.Bu dava genel mahkemelerde açılan bir dava olduğu için mahkeme kararı maddi hukukta kesin hüküm niteliği taşır ve icra takibine konu alacakla alakalı ayrı bir alacak davası açılamaz.

DAVANIN KABULÜ:

Mahkeme eğer alacağın var olduğuna ve borçlunun takibi sekteye uğratmak maksadıyla takibe itiraz ettiği kanaatine varırsa davayı kabul eder ve itirazın iptaline karar verir.Eğer talep edilirse borçlu borç miktarının yüzde yirmisinden az olmayacak bir tazminat ödemeye mahkum edilir.Alacaklı mahkemenin bu kararını icra dairesine ibraz ederek takibin kaldığı yerden devam etmesinin isteyebilir.

SONUÇ:

Bireylerin alacaklarının teminat altına almak için kişilere alacaklarını Devlet gücüyle tahsil edebilme imkanı tanınmıştır.Alacakların türleri ve dayanak belgelerin farklılığı göz önüne alınarak farklı takip metotları geliştirilmiş,alacağın dayandığı belgenin var olup olmamasına ve belgenin alacağı ispat kuvvetine göre itiraz ve bu itirazları bertaraf etme mekanizmaları da düzenlenmiştir.